Voorwerpen uit klei worden al duizenden jaren gemaakt, wanner je klei bakt bij een temperatuur van 800-1000 graden celcius ontstaat aardewerk.
Circa 1000 jaar voor christus werd in het Midden-Oosten voor het eerst tinglazuur toegepast waardoor het aardewerk niet meer poreus was en werd voorzien van een mooi glanzend laagje.
Spanje ontwikkelde zich in de 15e eeuw tot een belangrijke producent van tegels en in Antwerpen vestigden zich in de 16e eeuw ook vele pottenbakkers die tegels maakten.
In het begin van de 17e eeuw ontstaan ook in Nederland tegelbakkerijen o.a. in Gouda, Delft en Makkum etc.
Tegeltableaus met afbeeldingen van oranje vorsten zijn in Nederland gemaakt vanaf begin 17e eeuw. Deze tableaus maakten deel uit van een wand betegeling of als onderdeel van een open haard. Op deze manier gaf men uiting aan zijn politieke voorkeur.
Tegeltableau Willem IV Museum Rotterdam foto public domain
De eerste tegels specifiek gemaakt als herinnering en niet als onderdeel van een tableau zijn voor zover wij hebben kunnen achterhalen gemaakt t.g.v. de inhuldiging van Koningin Wilhelmina.
De firma Rozenburg uit den Haag heeft een aantal plaat tegels gemaakt voor deze historische gebeurtenis, allen in zeer beperkte oplage en nu zeer gewild. Ook de Duitse firma Krumm uit Crefeld heeft een aantal prachtige portret tegels gemaakt van Koningin Wilhelmina in 1898 nu zeer zeldzaam.
Drie portret tegels gemaakt door de Duitse firma Krumm
Een tegel als herinnering aan een koninklijke gebeurtenis is typisch Nederlands. Zo zal je in groot Britannië, een land waar veel koninklijke herdenking souvenirs worden gemaakt, zelden een tegel aantreffen.
Fabrieken die herdenkingstegels hebben gemaakt zijn o.a. Mosa, Westraven, Goedewaagen en de Porceleyne Fles uit Delft.
Deze laatste heeft een serie Cloisonné tegels gemaakt voor Koninklijke gebeurtenissen.
Cloison is een Frans woord voor tussenschot. Bij deze tegels worden de verschillende kleuren glazuur gescheiden gehouden door middel van kleirandjes.
De eerste cloisonné tegel die je als siertegel aan de muur kon hangen komt uit 1913 gemaakt t.g.v. 100 jaar onafhankelijkheid. Later volgden er tegels voor de jubilea van Wilhelmina in 1923, 1938 en 1948.
Ook voor het huwelijk van Juliana en Bernhard en voor de geboorte van de prinsesjes Margriet en Christina zijn dergelijke tegels gemaakt.
Deze tegels worden regelmatig aangeboden op diverse veilingsites en zijn niet echt zeldzaam.
Voorbeeld van een Cloisonné tegel Porcelyne Fles
Zo ook de tegel van Goedewaagen uit 1938 die aan de Amsterdamse schooljeugd werd aangeboden, hier zijn duizenden van gemaakt.
In 1934 is een mooie blauw wit tegel gemaakt t.g.v. het overlijden van Koningin Emma.
In 1948 kwam de tegelfabriek Russel-Tiglia uit Tegelen met een aantal mooie relief tegels t.g.v het 50 jarig jubileum van koningin Wilhelmina.
Ook later zijn vele herinneringstegels gemaakt allemaal massa productie o.a. voor hoogtepunten uit de periode Juliana Bernhard en Beatrix en Claus.
Deze tegeltjes waren echter vaak van mindere kwaliteit.
Deze traditie can herinneringstegels is helaas aan het uitsterven..
informatie bronnen:
Tegelmuseum
Catalogus Cloisonné tegels 2002.
Oranje Boove blad vrienden Nederlandse ceramiek uit 1959.